Türkiye’nin ilk nesil internet projeleri

Dile kolay 2000’li yıllarda Türkiye’de internet, bugün anladığımız şey değil. Modemler üzerinden uzun uğraşılarla internete bağlanmaya çalışıp, inanılmaz kötü bir hızla takıldığımız zamanlar. Herkeste bilgisayar yok. İnternet biraz da internet cafelerde , üniversitelerde bulunan bir şey tadında. Akıllı telefon yok, 3G – 4G yok. Bazıları bu kısıtlı şartları tam bir fırsata çevirdi. Nitekim o yıllarda internette bir köşeyi tutmak ve mecra ile özdeşlemek bugüne kıyasla çok daha kolay ve olası haldeydi. İşte Türkiye’de internet ve dijital tarafta kök tutan önemli markalar.

Yemeksepeti.com

Yemeksepeti.com 2001 yılında yola çıktığında Nevzat Aydın, Türkiye’de 100 kişiye iş fikrini anlatsaydı, o günün şartlarında muhtemelen 3-5 kişi dahi bu projeye inanmayacaktı. Fikre inandı, arkasında durdu, işe yatırım yapmaya devam etti. Restaurant gibi internete alabildiğine uzak bir kitleyi kendisine inandırdı. Sadece kendisine değil teknolojye, paylaşmaya inandırdı. Belki de kulaktan kulağanın çalışmasını, çorap söküğü gibi gerisinin gelmesine iyi bir örnek oldu. Benzer projelere kıyasla Reklam ve PR’ın gücünden çok daha iyi faydalandı. Yemek.com gibi içerik alanlarını sahiplendi. Yakın tarihte yabancı sermaye’nin hisselerini basındaki rakamlara göre 600 milyon dolara sattı. Bu sıfırdan başlayan bir dijital proje için oldukça güçlü bir hikaye. Bu gün bile bazı kafalar için hepi topu bir internet sitesinin bu rakamlara satılabilmesi iş dünyamızın ezberini bozuyor.

Sahibinden.com

Türkiye’nin belki de marka bilinirliği en yüksek internet girişimi. Çok sayıda farklı kategoride bir sürü rakiple mücadele etmek zorunda kalmasına rağmen bir çok kategoride lider pozisyonunu açık ara önde sürdürüyor. Özellikle emlakçı ve galericilerden oluşan güçlü bir ağa sahip. Dikey alanda uzmanlaşmış rakipler zaman zaman kendinden pay alsa da pazaryeri segmentinde rol model pozisyonunda ve son kullanıcı için bir alışkanlık alanı. Türkiye’den çıkan böyle büyük bir mecranın hantallaşmaya hakkı yok. Tasarım ve etkileşim tarafında yenilenme zamanı çoktan geldi. Dahada önemlisi deneyimlerini sadece Türkiye ile sınırlı tutmamamalı.

Bu arada Sahibinden.com ile ilgili son bir not: Ritma’yı (minik de bir reklam olsun ritma.com.tr) her ay birileri arayıp sahibinden.com gibi bir siteyi kaça yazarsınız diye soruyor. Yurdum insanında 20- 30.000 TL’ye işi kapatma haline şimdi ne desem olmayacak 🙂

Kariyer.net

İş arayanlar ile personel arayanlar arasında harika bir eşleştirme platformu. Oldukça yetenekli ve kapsamlı. Yeni nesil kalmak için kendini güncel tutuyor. Yazılım ve alt yapı elbette önemli fakat bu proje için çok en az onun kadar önemli olan konu, kitleleri içine çekebilmek. Kariyer.net işte bunu başardı. Yüzbinlerce CV yi üzerinde taşıyıp sunarken son derece kullanışlı fonksiyonlara ve iyi bir sunum katmanına sahip. RİTMA Teknoloji olarak 10 yılı aşkın süredir Kariyer.net’i kullanan bir müşteri olarak, yaptığı işi iyi yaptığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Yıllar içinde irili ufaklı 70-80 tane IK sitesi rakip olmayı denedi. Jobnak gibi yurtdışı platformlar da Türkiye’de şansını denedi fakat hem iş arayanlar hemde işverenler için, Kariyer.net yerine çekim merkezi haline gelemediler. Kariyer.net ‘i Doğan Grubu’na bağlı yenibiris.com ve secretCV.com gibi başarılı işler takip ediyor. Bu ilk üçten sonraki rakpler kitlesel olmanın uzağında kaldılar.

Biletix.com

2000 yılından beri müzik, sahne, spor etkinlikleri için insanları bilet sırasına girmekten kurtarıyor. Şehirde olup bitene göz atmak, biletler tükenmeden koltuklarınızı seçmek için önemli bir ihtiyaca net bir çözüm sağlıyor. Eğlence alanında derinleşirken otobüs, uçak bileti veya online rezarvasyonlar gibi alanlarla kendini dağıtmadı. Temasını korudu. Bazı işlerde odaklanmak can alıcıdır. Biletix’in başarısında eminim bunun rolü büyük. Biletix; yılda ortalama 13.000’den fazla etkinlik için yaklaşık 3,5 milyon adet bilet satışı gerçekleştiriyor. Biletix sadece internet sitesi veya çağrı merkezi değil , dijitalin sahaya indiği işlerden birisi. Türkiye genelinde 30’a yakın perakende satış noktası ile kendini tamamlıyor.

Eksisozluk.com

Türkiye’nin en popüler sitelerinden biri. Wikipedia’nın yerel bir uyarlaması veya türevi desek haksızlık mı olur bilemedim. Ekşisözlük her konuda katılımcı içeriği ile yorum ve kullanıcılardan beslenen bir içerik kaynağı. İnsanların söylentileri, boş boğazlıkları, lafları, yorumları. Tam olarak dijital ve tam olarak hayatın içinden. İçerdiği bilgiler hiçbir ansiklopedide yok, hiçbir kitapta yok, sadece ekşi sözlükte var. Dijitalin en keyifli yanlarından biri gerçek hayatın tamamen dışında kendine ait kurallar ve senaryolar taşıyor olabilmesi. Ekşiszlük kendine ait bir dünya, kendine ait bir kafa.

Hepsiburada.com

2001 yılından bu yana Türkiye’de online alışveriş, E-Ticaret pazaryeri konseptinin en güçlü isimlerinden biri. Milyonlarca üyesi ile lider girişimlerden birisi. Adından anlaşılacağı gibi alışveriş yapmak için herşey orada. Hepsiburada gibi bir platform olabilmek için E-Ticaret yatırım, işletme, yazılım, lojistik, CRM, Müşteri sadakati, dijital pazarlama gibi çok sayıda disiplini tam bir uyumlulukla çalıştırmak gerekiyor. Ajda pekkanın güzel şarkısında dediği gibi. “Kimler geldi hayatımdan kimler geçti” (Weblebi, E-store, Baskuda.com, Bingomingo.com) Bir çok e-ticaret markası doğdu büyüdü fakat tutunamadı. Hepsiburada kendini yaşatıp yenilemeyi başaran bir internet girişimi.

N11.com

2012 yılında N11.com “ben de varım” dediğinde bir çokları gibi ben de pek şans vermedim. İç pazarda sahibinden.com, hepsiburada, gittigidiyor gibi oyuncular arasında kendine yer açabilmek Türkiye’nin pazar derinliği düşünüldüğünde son derece zor görünüyordu. Zaten arkasında Doğuş Grubu olmasaydı hiç şansı olmayacaktı. Rakiplerine göre çok daha geriden gelmesine rağmen bugün itibariyle Türkiye’de dijital mecranın öne çıkan isimlerinden birisi . Sergenli reklamları, akılda kalıcı jingle ile güzel bir giriş derken dijitalde markalaşma ve sosyal medya kullanımı alanında son derece başarılı işler çıkardılar. Mağaza oluşturma ve entegrasyon kanalı ile işbirliği alanını genişletti. Moda – Market gibi hareketli alt branşlar oluşturdular. Dijital işlerde tutunabilmek bakımından sermaye ve reklamın önemini gösteren iyi bir örnek .

MyNet.com

2000’li yıllardan bu yana internet üzerindeki içerik portali alanında öncü adreslerden birisi. O yılların internet altyapısı ve kısıtlı içeriği düşünüldüğünde Mynet dolu dolu bir platform olarak ciddi bir çekim merkezi oldu. Sanırım marka bilinirliği sağlamasında mynet.com uzantılı free mail dağıtımı etkili olmuştur. Oyun servisleri de genç kullanıcılar tarafında Mynet’i internete giriş adreslerinden birisi haline getirdi. Mynet’in Facebook henüz yokken “okul arkadaşını bulma servisi” ni bile hatırlıyorum. (Maalesef Facebook olmak için Facebook olmak gerekiyor). Haber, spor, magazin, yemek… Bugün 10 yılı aşkın deneyimi ile Mynet Türkiye’de internet denilince ismi sayılması gereken markalardan birisi.

Arabam.com

Araba almak, araba satmak isteyenler için ideal bir dikey portal. özellikle ikinci el otomotiv pazarında alıcı ile satıcıyı buluşturma fikrinden yola çıkan proje, Sahibinden.com, Hurriyetoto.com gibi oto galeri ağı üzerinden veya araç sahiplerinin doğrudan kendilerinin ilan çıkabilmesini sağlıyor. Sahibinden.com geniş kategori ağı ile ilgiyi dağıtırken arabam.com tamamen araç kendi alanında derinleşti. Otomobil haberleri, karşılaştırmalar, yeni modeller gibi internet trafiğinin en can alıcı içeriklerini üzerinde taşıyınca, mecranın doğal bir oyuncusu haline geldi. Bugün Türkiye’de en fazla ziyaretçi trafiği alan platformlardan bir tanesi.

Akakce.com

2000 yılında yola çıkan akakçe.com karşılaştırma sitesi segmentini Türkiye’de inşa eden markalardan birisi. E-Ticaret alanıda işlem hacmi büyüyüp , oyuncu sayısı artınca bu alışveriş doğrulaması için karşılaştırma siteleri önemli bir ihtiyaç haline geldi. ( örneğin : son günlerde heryerden reklamı çıkan trivago.com bu segmentin otel fiyatlarına uyarlanmış hali ) Gerçek bir ihtiyaç projelendirilip dijitalde gerçekten doğru çalıştığı zaman, internet trafiği katlanarak büyüyebilir. Böyle olunca ( cimri.com , efiyat.com, ucuzu.com ) gibi rakipler çıktı ve her birisinin geniş kitlelere ulaştığını söyleyebiliriz.

Kitleselleşmeyi başaran dijital işler ve yazılım projeleri için bu Listeyi genişletmek elbette mümkün. Haber siteleri , Video – Dizi içerik siteleri, Bankaların İnternet Şubeleri, çöpçatan tanıştırma uygulamaları, tatil siteleri, yemek – magazin gibi insanların ilgi gösterdiği alanlar dijitalde hızlıca karşılıklarını buldu. Bu mecraların her birinde hala yapılacak çok şey var. Dikkatli bakılır, doğru analiz edilirse girişimciler için dijital mecrada mesafe alınacak yollar, kullanılacak sayısız fırsatlar var. Başarıyı özetlemek pekte mümkün değil. Ayrıca her işletmenin, her markanın, her internet girişiminin başarı yolculuğu kendine ait dinamiklerle şekilleniyor. Bu projeleri ayakta tutan ve başarılı olmalarını sağlayan karakteristik özellikleri aşağıdaki gibi özetleyebilirim.

• İnsanların İhtiyaçlarını anlamak , onlara gerçekçi çözümler geliştirmek
• Dijital mecrayı iyi bilmek , interneti doğru yorumlamak
• Teknoloji, Yazılım ve güçlü altyapı üzerinde sürekli geliştirme halinde olmak
• Operasyon ve insan gücüne dayalı değil, hızlı ve verimli süreçlere dayalı çalışmak
• Kesintisiz hizmet ve müşteri memnuniyeti üzerine samimi çalışmalar yürütmek
• İşe inanmak , arkasında olmak, sabırla doğru zamana ulaşmak
• Farklı kanallar ile iş birliği içinde olmak
• Reklam, Dijital Pazarlama , PR gibi alanlara bütçe ayırmak,
• Hedef kitleye çözümü- projeyi- işi tekrar tekrar duyurmak , ilgiyi canlı tutmak
• Projeyi , işi – çözümü markalaştırmak
• İşler büyüdükçe arsaya – binaya değil işin kendisine yatırım yapmak

Son birkaç yılda Teknokent ve Ar-Ge ve üniversitelerin kuluçka merkezlerinde şekillenen veya melek yatırımcıların dünyası ile hız kazanan ikinci nesil Dijital işler üretiliyor. Sonuçta yenilenen yaşamın yenilenen dijital çözümleri üretilecek (Bitaksi.com, Getir.com, uzmantv.com gibi). Bu yeni nesil dijital işleri bir başka yazıda göz atmış oluruz.