Kısaltmalar, Kestirme Yollar
İnsan zihni sonuca en kısa yoldan ulaşmak ister. Bu yüzden konuşurken, yazarken bile kısaltmalar kullanırız. Uzun uzadıya tam ismi kullanmayız; örneğin, Los Angeles için LA, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü için 2. Köprü deriz. Yazarken mahalle: mah., sokak: sok., limited: Ltd. olarak yazıp geçilir. Hem hızlı olur hem de yazdığımız alandan yer kazanırız. Heyecanlı, minnettar, kızgın gibi duyguları küçük bir emoji ile karşı tarafa aktarıveririz. Çok uzattım 🙂
Yazılım etkileşiminde kısaltmalar, sonuca bir hamlede ulaştıran kısayollar, yoğun içerikteki kilit noktaları ortaya koyan özet veriler, kullanıcılara pratik ve hızlı erişim sağlar. Küçük küçük birçok adımı bir çırpıda aşabilmek insan için güzel bir histir.
Yaygın Kullanım Alışkanlıklarına Bağlı Kalmak
Kolaylaştırmanın en temel prensiplerinden birisi, kullanıcıların deneyimlerini sürdürmektir. Dijitalde kendi ürünümüz dışında, koskoca bir evrende kazanılmış alışkanlıklar ve deneyimler var. Tasarım ve etkileşim kurgulanırken yapılacak işin omurgasında bu birikim ve standartların üzerine inşa etmek gerekir.
Yerleşim planı (layout), menü, gridler, form objeleri, mesajlar (bilgi – uyarı – hata), ikonlar gibi arayüzde etkileşime girdiğimiz her bir malzeme seçiminde ve ince işçiliğinde yaygın kullanım prensiplerini dikkate almak, sistemi kullanıcı gözünde kolay ve kullanılabilir bir arayüz seviyesine çıkartır.
Dünyadaki yaygın dijital çözümlerin izini sürmek ve standartların üzerinden devam etmek, kolay kullanımın başlangıç noktasıdır. Instagram, WhatsApp, LinkedIn, Outlook, GoDaddy, Amazon vb. global çözümler gibi Türkiye’de kullanımına aşina olduğumuz Hepsiburada, Getir, Biletix, BiTaksi, Kariyer.net gibi uygulamalar, yüz binlerce kullanıcıya servis sunmanın sürüklediği ince detaylarla doludur. Yazılım tasarlanırken üye olma, login ekranı, kayıt oluşturma, verileri listeleme gibi birçok jenerik kalıp, bu yaygın çözümlerde yer alan incelikleri hesaba katarak tasarlanmalıdır.
Otomatik Tamamlama (Auto Complete)
Yazarken her şeyi sonuna kadar belirtmeden otomatik tamamlama seçeneği kolaylaştırma adımları içerisinde en sevdiğim yaklaşımlardan birisi. Birkaç harf belirttikten sonra, filtrelemenin çalışarak akıllı seçeneklerle bir tıklama mesafesinde hedeflenen ifadeye ulaşmak, popüler yazılımların çoğunda karşımıza çıkan bir özellik. Leb demeden leblebiyi anlaşılıyor olması, yazılım karşısındaki psikolojik tavrımıza son derece iyi geliyor.
Klavye Kısayolları (Shortcuts)
Özellikle masaüstü yazılımlar için kısayollar tam bir kestirme. Klavye kısayolları, mouse etkileşimini kolaylaştırır. CTRL+C (kopyala), CTRL+V (yapıştır), CTRL+Z (geri al) gibi yaygın kullanımlar olduğu gibi, bir de F2, F5 gibi fonksiyonel kısayollar usta kullanıcıların sevdiği hamlelerdir. Uygulama geliştirirken bunu hesaba katmakta her zaman fayda var. Web teknolojisi de bazı komponentlerde klavye desteği sağlıyor.
Sayfalama Yerine Parçalı Yükleme (Lazy Loading Infinite Scroll)
Özellikle veri listelerini sunarken, sayfa sayfa ilerlemek (pagination) yerine, mouse scroll kullanıp aşamalı olarak kayıtları göstermek (lazy loading), doğru ve kolay bir kullanım sağlar. Mouse ile sayfalama linklerinin olduğu yere gidip bir sonraki sayfayı tıklamak yerine, minik bir scroll hareketi çok daha doğal bir etkileşim haline geldi. Aynı zamanda sadece kolaylaştırmayı değil, performans ile ilgili avantajları da var.
Toplu İşlemler (Bulk Actions)
Büyük veriler ile çalışılan sistemlerde yazılımda kolaylığı sağlayan en önemli unsurlardan birisi de toplu işlemlerdir. Tek tek her bir kayıt için yapılan işlemi toplu bir şekilde yürütebilmek, yazılıma pratiklik kattığı kadar sürdürülebilirlik de sağlıyor.
Örneğin, seçilen kayıtları topluca silebilmek, seçilen tüm kayıtların datasını toplu güncelleyebilmek, varsayılan ayarlara dönüş, toplu veri girişi-çıkışı (data-import-export) gibi işlemleri tek seferde sağlamak, sistemlerin kullanışlılığı için mutlaka kullanılması gereken özelliklerdir.
Sürükle Bırak (Drag n’ Drop)
Yazılım etkileşiminde en iyi senaryo, hayatın içindeki doğal hamlelere benzeyen hamlelerdir. Bu açıdan sürükle bırak (drag-drop) ile sağlanmış kurgular, kullanışlılık ve kolaylık için etkileyici sonuçlar doğuruyor. Örneğin, kayıtlar içerisindeki bir veriyi istediğimiz sıraya taşımak için, yukarı aşağı tuşlara basarak değil, sürükle bırak yöntemi ile düzenlemesini sağlamak hızlı ve etkili bir kullanım sağlar.
Hızlı Kayıt (Quick Add)
Birçok işlem ekranında kullanıcının seçmesi istenen veriler vardır. Bu veriler içerisinde eğer aranan kayıt yoksa yeni bir kayıt oluşturulması gerekir. Ancak birçok yazılımda bu kayıt işlemleri ya başka bir ekranda ya da ayarlar gibi daha karmaşık bir arayüz üzerinden eklenmesi istenir. Daha önemlisi, kullanıcı bu işlemi gerçekleştirmek için o ekrana geçtiğinde artık odak noktası olan kayıt veya seçim alanından kopar. Artık bunu aynı ekran üzerinde “Ekle” gibi basit bir tuş üzerinden veya yazdığı içeriği yeni bir kayıta dönüştürüp dönüştürmek isteyip istemediği sorularak işlemler hızlandırılmaktadır.
Bu kayıt işlemleri, standart alanlarda (cinsiyet, ülke seçimi, vb.) değil, daha çok müşteriye göre değişkenlik gösteren alanlarda (sektör, yakınlık derecesi, vb.) yapılmaktadır.
Kayıt Önizleme (Quickview)
Kayıt önizleme özelliği, detay sayfasına gitmeden özet verileri okuma imkanı sağlayan bir yaklaşımdır. Odaktan ayrılmadan pencereler açmak, kullanıcı için peş peşe ve hızlı okumalar yapabilmesini sağlar. Bu sayede okunurluğu belirgin ölçüde kolaylaştırmış oluruz. Diğer şekilde her bir kaydı tek tek açıp geri dönmek zaman kaybına ve kullanıcının motivasyon kaybına neden olduğu gibi odaklanmayı da zorlaştırır.
Verilerin tamamını ekrana yerleştirmek okunurluğu azaltacağı için, kayda ait en değerli temel verileri ekrana yerleştirip, daha fazlasına erişmek istenirse üzerine gelerek veya tıklayarak ara bir detay bilgi sunmak yaygınlaşan bir yöntem haline geldi.
İki örnekle bu konuyu netleştirelim.
E-ticarette bir ürün kartında resmini, ürün adını, kodunu ve fiyatını gösterdikten sonra ürüne ait diğer görselleri, kullanıcı yorumlarını, ürünün geniş açıklamasını detay ekrana gitmeden hızlıca bakmak istediğimizde kayıt önizleme özelliği, akışkan bir deneyim sağlayacaktır.
İkinci örneğimizde, yüzlerce fatura kaydının bulunduğu bir yazılım olsun. Son kesilen faturaların listesinde, ilgilendiğimiz her bir kaydın tek tek içine girerek inceleme yapmak bir süre sonra yorucu bir çabaya dönüşür. Oysa fatura önizleme sağladığımız bir etkileşim, işlem süresini kısaltır ve kullanıcıya hızlı bir kuş bakışı gezintisi sağlar.
Kaldığın Yerden Devam Etmek
Bazen zaman alan işlemler yarıda kalıp, ekran karşısından ayrılabiliyoruz ve geri dönüş yaptığımızda her şeyin en başa dönmesi gerilime neden oluyor. Kullanıcı etkileşim tasarımı, tam da bu psikolojik faktörleri hesaba katma işidir. Evet, her şey için değil belki ama ekran üzerinde yapılan işlemleri her defasında yeniden yapmamak ve veri girişlerinde son kaldığımız yerden devam edebilmek, kolaylaştırma adımlarımızda önemli bir nokta.
Birkaç örnek verelim:
- Adım adım ilerlenmiş bir akışın (wizard step) kaçıncı adımında kaldıysak bir sonraki oturumda oradan devam edebilmek.
- Kişiselleştirme ayarlarının yapıldıktan sonra geçerli olması,
- En son bakılan kayıtlara yeniden ulaşabilmek,
- Önceki işlemler üzerinde “işlemi tekrarla” fonksiyonu,
- Tekrar login olunduğunda kaldığımız sayfa ile başlamak.
Kaldığımız yerden devam etmek, sisteme olan bağlılığımızı artırır ve kayıp zamanların önüne geçer.
Aslında burada size uygulamalarınızda kullanabileceğiniz birçok kolaylaştırıcı özellikten birkaç tanesini neden-sonuç doğrultusunda açıklamaya çalıştık. Ne yazık ki bu özellikler bir blog yazısında bitirilebilecek kadar az sayıda değil… 🙂
Benzer yazı dizilerini de hazırlayarak sizlere sunmak istiyoruz. Tabii ki bununla da kalmıyoruz. Bunlar ve bunlar gibi birçok özelliği yenilediğimiz Ritma FLEX ürünümüzde kullanıyor, işinizi kolaylaştırarak mükemmel müşteri deneyimleri yaşatmak adına durmadan heyecanla ve titizlikle çalışıyoruz.
Bankacılık, Telekomünikasyon, Bilişim sektörlerinde yazılım uzmanlığı ve yöneticiliği yaptı. Ritma Teknoloji'nin kurucu yöneticisi. Türkiye'den global yazılım markaları çıkacağına inanıyor.
